Temel Veritabanı Kavramları
Veritabanı Mimarisi Diyagramı
Temel Veritabanı Konseptleri
SQL Veritabanları (Spring Boot ile)
Spring Data JPA
- Hibernate ORM üzerinden entity eşleme
@Entity/@Tableanotasyonları ile şema eşleme
Repository Deseni
JpaRepository<Entity, ID>ile CRUD işlemleri- Özel sorgu metotları (
@Queryanotasyonu)
Transaction Yönetimi
@Transactionalanotasyonu ile deklaratif transaction yönetimi- İzolasyon seviyeleri
- Yayılım davranışları
Bağlantı Havuzu (Connection Pooling)
- HikariCP ile üretime hazır bağlantı havuzu
- Bağlantı sızıntısı tespiti
Veritabanı Göçleri (Migration)
- Flyway/Liquibase ile şema versiyonlama
- Başlangıç göçleri
- Tekrarlanabilir scriptler
PostgreSQL
- JSON/JSONB desteği
- Gelişmiş indeksleme
- Tam metin arama
- Yatay ölçekleme ile CitusDB
MySQL
- Master-slave replikasyonu
- InnoDB depolama motoru
- Bölümlendirme stratejileri
NoSQL Veritabanları (Spring Boot ile)
MongoDB
- Spring Data MongoDB ile doküman tabanlı depolama
@Documentanotasyonu- Tepkisel (reactive) destek
Redis
- Spring Data Redis ile önbellekleme katmanı
- RedisTemplate/StringRedisTemplate
- Yayın/abone mesajlaşma
Elasticsearch
- Spring Data Elasticsearch ile tam metin arama
- Toplu sorgular (aggregations)
- Gerçek zamanlı analizler
Cassandra
- Spring Data Cassandra ile geniş sütunlu veri deposu
- Sonunda tutarlılık (eventual consistency)
- Yüksek erişilebilirlik
Veritabanı Tasarım Desenleri
Alan Odaklı Tasarım (Domain-Driven Design)
Olay Kaynaklı Mimari (Event Sourcing)
CQRS
Servis Başına Veritabanı
- Mikroservis deseni
- Veri sahipliği
- Dağıtık transaction zorlukları
İndeksleme (Indexleme) - Spring Boot Perspektifi
JPA İndeks Anotasyonları
@Indexanotasyonu ile entity seviyesinde indeks tanımları@Table(indexes = {...})ile bileşik indeksler
Veritabanına Özgü İndeksler
- PostgreSQL JSONB indeksleri
- MySQL tam metin indeksleri
- Coğrafi veriler için uzamsal indeksler
Performans İzleme
- Spring Boot Actuator ile yavaş sorgu tespiti
- Hibernate istatistikleri
- Bağlantı havuzu metrikleri
İndeks Stratejisi
- Kardinalite analizi
- Kapsayıcı indeksler ile sorgu performansı
- Kısmi indeksler ile depolama optimizasyonu
B-tree Uygulaması
Normalizasyon ve Denormalizasyon - Spring Boot Bağlamı
Normalizasyon (3NF/BCNF)
- JPA
@OneToMany/@ManyToOneilişkileri ile yabancı anahtar kısıtları @JoinColumnile ilişki eşleme
Denormalizasyon Stratejileri
@Formulaanotasyonu ile hesaplanmış alanlar@SecondaryTableile tablo bölme- Okuma için optimize görünümler
Olay Tabanlı Denormalizasyon
- Alan olayları ile türetilmiş veri senkronizasyonu
- Sonunda tutarlılık desenleri
Materyalize Görünümler
- Veritabanı seviyesinde önceden hesaplanmış toplulaştırmalar
- Spring zamanlanmış görevler ile görünüm güncelleme
Tercihler
- Yazma karmaşıklığı vs okuma performansı
- Depolama maliyeti vs sorgu hızı
- Tutarlılık vs erişilebilirlik
Performans Optimizasyonu
İndeksleme Stratejileri
- B-tree indeksleri: Varsayılan indeks türü, eşitlik ve aralık sorguları için iyi
- Kısmi indeksler: Sadece belirli satırları indeksler, indeks boyutunu azaltır
- Bileşik indeksler: Birden fazla sütun, sıralama önemli
- Kapsayıcı indeksler: Tüm gerekli sütunları içerir, tabloya erişimi önler
Sorgu Optimizasyonu
- EXPLAIN PLAN analizi
- N+1 sorgu problemi (
@EntityGraph,@BatchSize)
Önbellekleme Katmanları
- İkinci seviye önbellek (Hibernate)
- Sorgu sonucu önbelleği
- Dağıtık önbellek (Redis)
Okuma Kopyaları (Read Replicas)
- Master-slave replikasyonu
- Okuma-yazma ayrımı
- Sonunda tutarlılık yönetimi
Dağıtık Veritabanı Desenleri
Parçalama Stratejileri (Sharding)
Replikasyon
CAP Teoremi
Veritabanı Federasyonu
- Veritabanları arası sorgular
- Veri sanallaştırma
- Servis odaklı veri erişimi
Çoklu Veritabanı Kullanımı (Polyglot Persistence)
- Doğru iş için doğru araç
- Hibrit depolama stratejileri
- Veri senkronizasyonu zorlukları
SQL ve NoSQL Karşılaştırması
| Özellik | SQL | NoSQL |
|---|---|---|
| Şema | Sabit | Esnek |
| ACID | ✅ | Değişken |
| Ölçeklenebilirlik | Dikey | Yatay |
| Karmaşık Sorgular | ✅ | Sınırlı |
| Tutarlılık | Güçlü | Sonunda |
| Olgunluk | Yüksek | Değişken |
Veritabanı Seçim Kriterleri
SQL Veritabanı Kullan
- Karmaşık ilişkiler
- ACID uyumluluğu gerekli
- Karmaşık sorgular ve analizler
- Güçlü tutarlılık ihtiyacı
- Olgun ekosistem gereksinimi
NoSQL Veritabanı Kullan
- Yatay ölçeklenebilirlik ihtiyacı
- Esnek şema gereksinimi
- Yüksek erişilebilirlik önceliği
- Basit sorgu desenleri
- Hızlı geliştirme döngüleri
İzleme ve Performans
Veritabanı Metrikleri
- Sorgu yürütme süresi
- Bağlantı havuzu kullanımı
- İndeks kullanımı
- Kilitlenme (lock contention)
- Replikasyon gecikmesi
Optimizasyon Teknikleri
- Sorgu performans ayarı
- İndeks optimizasyonu
- Bağlantı havuzu ayarı
- Bölümlendirme stratejileri
- Önbellekleme uygulamaları