Backend Sistem Tasarımı

Backend sistem tasarımı, ölçeklenebilir, güvenilir ve yüksek performanslı sunucu tarafı uygulamaları oluşturmanın temel prensiplerini kapsar.

Genel Sistem Mimarisi

Veri Akış Diyagramı

1. Temel Kavramlar ✅

Bu bölümde backend sistem tasarımının temel yapı taşlarını öğreneceksiniz:

• Monolith vs. Microservice Mimari - Monolitik ve mikroservis mimarilerinin karşılaştırması
• İstek/Yanıt Döngüsü - HTTP request-response lifecycle ve inter-service communication
• HTTP, REST, gRPC Protokolleri - API protokollerinin seçimi ve best practices
• Temel Veritabanı Kavramları - SQL/NoSQL, indexing, normalization
• Temel Veri Yapıları ve Algoritmalar - System design context'inde algoritma seçimi

İçerik Planı

2. Performans ve Ölçeklenebilirlik ✅

• Load Balancing (Yük Dengeleme) - Application & Infrastructure düzeyinde yük dengeleme
• Caching (Önbellekleme) - Distributed caching, cache patterns ve invalidation
• Database Sharding ve Partitioning - Horizontal/vertical partitioning, consistent hashing
• Database Replication - Master-slave, multi-master replication, read/write splitting
• Asenkron İşlemler & Message Queue'lar - Kafka, RabbitMQ, Redis ile async patterns

3. Dayanıklılık ve Yüksek Erişilebilirlik ✅

• Failover Mekanizmaları - Automated failover, consensus algorithms
• Circuit Breaker ve Bulkhead Pattern - Resilience4j ile fault tolerance
• Health Checks & Heartbeats - Spring Boot Actuator ve monitoring
• Backpressure Kontrolü - Rate limiting ve queue management

4. Tutarlılık Modelleri ✅

• Strong vs Eventual Consistency - Tutarlılık modellerinin karşılaştırması
• CAP Teoremi - Consistency, Availability, Partition tolerance
• Paxos ve Raft Konsensüs Algoritmaları - Distributed consensus patterns
• Diğer Tutarlılık Modelleri - Causal, Sequential, Monotonic consistency

5. API Tasarımı ve Gateway'ler

• API Versioning - API Versiyonlama
• Rate Limiting & Throttling - Hız Sınırlama & Kısıtlama
• API Gateway Usage - API Gateway Kullanımı
• GraphQL vs REST vs gRPC - GraphQL vs REST vs gRPC

6. Mikroservis İletişimi ✅

• Senkron vs Asenkron İletişim - REST/gRPC vs Event-Driven iletişim
• Service Discovery - Spring Cloud Netflix & Alternatives
• Service Mesh - Cloud-Native İletişim Infrastructure

7. Veri İşleme ve Akış ✅

• Event Sourcing - Olay kaynak modeli ve immutable event store
• CQRS (Command Query Responsibility Segregation) - Komut ve sorgu sorumluluklarını ayırma
• Stream Processing (Akış İşleme) - Gerçek zamanlı veri akışı işleme

8. Gözlemlenebilirlik ✅

• Logging (ELK Stack) - Yapılandırılmış loglama ve ELK Stack entegrasyonu
• Metrics (Prometheus, Grafana) - Uygulama ve sistem metrikleri toplama
• Tracing (Jaeger, Zipkin) - Dağıtık izleme ve performans analizi
• Distributed Tracing - Çapraz servis korelasyon ve kullanıcı yolculuğu

9. Güvenlik ✅

• Authentication vs Authorization - OAuth2, JWT, method-level security
• TLS/SSL & mTLS - Certificate management, HTTPS configuration
• API Security - HMAC, rate limiting, WAF integration
• Secret Management - HashiCorp Vault, encrypted properties

10. Bulut ve Container Orkestrasyonu ✅

• Containers (Docker) - Containerization, Docker best practices, multi-stage builds
• Kubernetes Temelleri - Pod, Service, Deployment, ConfigMap, Secret, HPA, RBAC
• Helm Chart'lar - Kubernetes package management, templating, multi-environment deployment
• Serverless ve FaaS - AWS Lambda, Azure Functions, Google Cloud Functions, Serverless Framework

11. Site Reliability Engineering ✅

• SLI/SLO/SLA Tanımları - Service Level Indicators, Objectives ve Agreements
• Incident Management - Olay yönetimi ve müdahale süreçleri
• Chaos Engineering - Kaos mühendisliği ve dayanıklılık testleri
• Capacity Planning - Kapasite planlama ve proaktif ölçeklendirme

12. Operasyon ve Maliyet Yönetimi ✅

• Infrastructure as Code - CloudFormation, Terraform ile altyapı yönetimi ve otomasyon
• Maliyet İzleme ve Optimizasyon - FinOps prensipleri ve maliyet analizi
• CI/CD İş Akışları - DevOps kültürü ve sürekli entegrasyon/dağıtım

13. Edge ve Coğrafi Dağıtık Sistemler ✅

• Multi-Region Deployment - Active-Active ve Active-Passive deployment stratejileri
• Data Localization ve GDPR - KVKK uyumluluğu ve veri lokalizasyonu
• Edge Computing - Cloudflare Workers, AWS Edge Services ve real-time processing

14. Sürekli İyileştirme ✅

• Feedback Döngüleri - Kullanıcı ve sistem geri bildirimleri, A/B testing ve telemetri analizi
• Blue/Green ve Canary Deployments - Risk-controlled deployment stratejileri ve otomatik rollback
• Retrospektif & Post-Mortem - Organizasyonel öğrenme ve sürekli iyileştirme metodolojileri

Başlamak İçin

Temel Kavramlar bölümü tamamlandı! Diğer konuların içeriklerini eklemek için hazırım. Hangi konudan devam etmek istersiniz?